Wywiad rosyjski - agenci wpływu, a mass media – poszukiwanie nasuwających się analogii na podstawie treści książki „Montaż” - Vladimira Volkoffa oraz innych wymienionych opracowań.
Z kilku przeczytanych ostatnio książek najbardziej zaintrygowały mnie „Montaż”, poprzednie „Gość Papieża” i „Werbunek” - Vladimira Volkoffa (m.in. pisarz i były pracownik francuskiego wywiadu). Wymienione powyżej książki pokazują psychologiczne i psychiczne oblicze człowieka, jego ideały, religię, wartości i ich upadki, powody, rozterki, pobudki działania w świecie, w którym człowiek lub grupa osób wykorzystuje innego człowieka, gra nim i całymi społecznościami w imieniu swoim, jak i państwa, które reprezentuje (Rosji).
W analizie treści „Montażu” niektóre mechanizmy i działania służb rosyjskich weryfikowałem poprzez wiedzę uzyskaną m.in. z opracowań : „Służby Specjalne – historia wywiadu i kontrwywiadu na świecie” – Roger Faligot i Remi Kauffer, „Historia szpiegostwa i agentury” –Terry Crowdy, „Wysadzić Rosję” – Aleksander Litwinienko i Jurij Felsztinski i inne specjalistyczne opracowania.
Z w/w dostępnych dla ogółu treści książek, możemy dowiedzieć się o mechanizmach i kulisach ofensywnych działań służb rosyjskich wobec innych państw. Czasami analogie nasuwają się same, w tym m.in. umiejętne wywieranie pożądanego wpływu na społeczność, organy danego państwa w pożądanym przez służby rosyjskie kierunku, celu, m.in. za pośrednictwem głównych środków masowej informacji m.in. także tego państwa (mass media).
Miarodajnym opisem w tym przypadku będzie sytuacja przedstawiona w „Montażu”. W Paryżu po II wojnie światowej wywiad rosyjski (rep. Mahamed Mahamedowicz, Jakub Mojsiejewicz Pitman), po wnikliwej różnorodnej analizie, decyduje się na zwerbowanie młodego syna rosyjskiego emigranta Aleksandra Dmitrycza Psara. Plan zakłada stworzenie w przyszłości z tego człowieka jednego z liczących się rosyjskich agentów wpływu (agents d’influence) poprzez wykonywanie pracy na stanowisku uznawanego przez wszystkich agenta literackiego, kształtującego opinię co „się czyta, kogo, o kim ma się takie, a nie inne zdanie w elitach narodu”. Nie jest on tylko jednym wysoko uplasowanym rosyjskim agentem wpływu. Nikt nie wie o jego powiązaniach z Rosją, w tym też celu m.in. uczestniczy on w ruchach potępiających działania Rosji . Kończy on renomowane uczelnie, staże m.in. w USA. Jak prawie w każdym przypadku służby rosyjskie (nie tylko) wykorzystując odpowiednio grę uczuć, idei i woli działania tego młodego człowieka, dodatkowo obiecują mu na początku spełnienie jego warunków. Oczywiście w miarę współpracy, kiedy nie może się już wycofać umiejętnie od tego odchodzą. Według teoretyków i praktyków pozyskanie agenta, współpracownika odbywa się na zasadzie tzw. MICE : M – Money (pieniądze), I – ideology (ideologia), C – coercion (przymus-szantaż), E – ego (poczucie odrzucenia, niedowartościowanie, chęć bycia „kimś”, brak spodziewanego awansu, zemsta za pominiecie np. w podwyżce itd. – bardzo pojemne)
Analiza treść książki „Montaż” wskazuje wyraźnie cele, metody i kierunki i Rosji w ofensywnej dezorganizacji struktury państwowej i społecznej danego państwa. Nie są one wywołane wrogim zachowaniem tego państwa wobec Rosji, ale planami imperialnymi Rosji wobec innych państw, w tym nie chodzi tu o militarne podboje, ale faktyczne podporządkowanie danego państwa polityce rosyjskiej, poprzez zakulisowe działania takich osób, jak m.in. zakonspirowani i wysoko ulokowani w elicie danego narodu agenci wpływu (struktury państwowe, media, elita intelektualna itd.). Należy zaznaczyć, iż służby prawie każdego państwa, w swoich kierunkach działania kierują się podobnymi zasadami m.in. werbunku itd., ale odróżniają je od rosyjskich brak aspiracji globalnych i pewne granice w działaniu, w założonych celach dot. np. grupy państw, bloków, układów oraz dozwolenia i nakreślanie kierunków działania przez rządzących, ich plany nie maja takich perspektyw czasowych (częste zmiany polityki, zmiany rządów), co w odróżnieniu od Rosji wpływa także na kontynuowanie lub wyznaczanie nowych kierunków działania służb. W każdym z tych państw zasięg i kierunki działania wywiadu i kontrwywiadu jest podobny ale i „różny”. Często pomimo posiadania dowodów itp. elity tych państw nie chcą„narazić się Rosji”, czy to przez głupotę i nie branie na poważnie interesu narodowego, czy przez obawę, strach, czy tłumaczenie, że inne państwa także to tolerują, poprawność polityczną itd..
Według przedstawiciele służb rosyjskich, służby specjalne tego państwa powinny wykonywać wyznaczone im zadania wzorując się na chińskim teoretyku sztuki wojennej, w tym rozpoznania i wywiadu Sun Tzu (VI p.n.e – „Sztuka Wojny” wydana w Polsce 2005 – polecam zainteresowanym). Naczelna zasadą jest „ Ci co wyćwiczyli się w kunszcie wojennym, biorą do niewoli armie przeciwnika bez walki. Zdobywają miasta nie oblegając ich wcale i błyskawicznie opanowują cały kraj”. Trudno przyjąć w/w zasadę za przewodnią służb rosyjskich, gdy ma się w pamięci choćby brutala agresję Rosji w państwach Europy „Wschodniej” po II wojnie światowej, ale niewątpliwie od okresu końca lat 80 ubiegłego wieku metody działania tych służb zostały zmodyfikowane, przy uwzględnieniu całkowicie zmienionej sytuacji politycznej w Europie po 90 roku ubiegłego wieku. Wśród 13 zasad Sun Tzu stosowanych przez wywiad rosyjski wobec innego państwa (choć nie tylko rosyjskie) należy wymienić :
-poddawaj w wątpliwość dobro,
-kompromituj przywódców
-wstrząśnij ich wiarą, niech gardzą,
-posługuj się ludźmi złymi,
-dezorganizuj działalność władz,
-siej niezgodę między obywatelami,
-podżegaj młodych przeciwko starym,
-drwij z tradycji,
-zakłócaj aprowizację,
-rozpowszechniaj zmysłową muzykę,
-sprzyjaj rozwiązłości,
-nie żałuj pieniędzy,
-zbieraj informacje.
We współczesnym świecie próba poznania zamiarów przeciwnika, przeszkadzanie w poznaniu swoich sekretów, to według przedstawiciela Rosji pasywne rozumienie zadań stojących przed wywiadem i kontrwywiadem. Należy doprowadzić do pewnych zmian nastawionych na ich ofensywny charakter, stworzenia nowych wydziałów, komórek, aby doprowadzić do sytuacji, że to „my podpowiadamy przeciwnikowi jego intencje i zamiary, które on później wprowadza w życie”. Stosowane przy tym techniki to : biała propaganda, czarna propaganda, intoksykacja, dezinformacja, wywieranie wpływu. Wiodącą rola jest także przewidziana dla mass mediów, które obecnie kształtują postawy ludzkie. Agenci wpływu powinni w działaniu mieć w szczególności na uwadze trzy zasady, tzw.„dźwignię, trójkąt i drut”.
Dźwignia – nigdy działania samodzielne, ale tylko przez pośredników, a lepiej przez łańcuch pośredników. Najlepszym narzędziem są tu m.in. mass media – „jeżeli dobrze przygotuje się opinie publiczną, zauważony będzie tylko krzyk, działanie przejdzie natomiast niepostrzeżenie, odpowiednie przygotowanie do manipulowania informacjami i ich tendencyjny rezonans wystarczy. Jest dziesięć technik z tym związanych. W tym celu opanowuje się któryś z poważnych dzienników. Jeżeli postępuje się rozważnie i nie dopuszcza do kompromitacji gazety, cała prasa zaczyna dotrzymywać jej kroku, pomnażając w nieskończoność nasz pierwotny wkład”.
Trójkąt – ponownie nigdy działania samodzielne, ale tylko przez pośredników, a lepiej przez łańcuch pośredników. Sedno to nigdy nie walczyć z przeciwnikiem na własnym lub jego terenie, „dobierać się do niego gdzie indziej, w innym kraju, innym kontekście społecznym, w innej dziedzinie intelektualnej niż ta, w obrębie której doszło do konfliktu”. Bezwzględnie wymagana jest tu znajomość danego narodu, społeczeństwa. Trójkąt to Rosja, władze państwa przeciwnika i jego społeczeństwo. Główne cele to : rozbicie tradycyjnych elit tego państwa, dyskredytacja jego władz, w czym pomoże umiejętnie sterowane przez m.in. pozyskane media społeczeństwo, a wreszcie neutralizacja samego społeczeństwa. Nieprzychylne elity danego państwa można rozbić poprzez wytworzenie w społeczeństwie przekonania, że były i ewentualnie są one szkodliwe i wciąż szkodzą państwu, są pasożytami itd.. Przy odpowiednim zaplanowaniu działań, z jednoczesnym udziałem jednostronnych mass mediów oraz liberalnego społeczeństwa danego państwa można dość szybko osiągnąć zamierzone cele.
Drut – agent wpływu, a jest ich ulokowanych zazwyczaj, niezależnie działających, bez znajomości innych, kilkunastu na różnych szczeblach w danym kraju, „to przeciwieństwo propagandysty, albo raczej propagandysta absolutny, nigdy nie jest za, zawsze przeciw. Musi unikać przybrania kształtu, który mógłby zostać precyzyjnie opisany. Nie może być prosowiecki (chyba, że pozostał ze starej epoki) i obojętnie na lewicy, czy na prawicy, zawsze będzie nadwyrężał istniejący systemw państwie wroga. Nie ma celniejszej metody w rozbijaniu, poróżnianiu elit i społeczeństwa danego narodu. Wystarczy tylko dobrze grać, zachowując odpowiednie zasady, ponieważ w Europie i w innych rozwiniętych krajach na świecie żaden system nie zabrania umiejętnego demontażu własnego społeczeństwa. Istniejące tam systemy m.in. wywiadu i kontrwywiadu mają założone kagańce przez niespodziewające się niczego ich demokratyczne i konsumpcyjne społeczeństwa, w odróżnieniu od Rosji, w której od wieków pewne „nowinki” demokratyczne nieobowiązują pewnych służb państwowych.
Moim zamiarem nie było przedstawienie losów głównego bohatera i jego prowadzących, ale zachęcenie do przeczytanie przez zainteresowanych „Montażu” i innych wskazanych pozycji, krótką analiza i opis działania służb rosyjskich w kontekście operacji „Montaż” oraz poszukiwanie nasuwających się analogii, które po przeczytaniu tego tekstu pozostawiam samym czytającym.
15 kwietnia 2011roku - Marek Czeszkiewicz (marcze)
